Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gerek yürütülen dezenflasyon süreci, gerekse maliye siyasetlerine tam takviye verdiğini belirtirken, “Bunu yalnızca hissetmiyoruz, görüyoruz. En ufak tereddüt yok” dedi.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek Bloomberg’in de ortalarında olduğu sekiz medya temsilcisiyle Ankara’da yeni OVP konusunda bir ortaya geldi. Toplantıya İktisat Uyum Heyeti üyesi bakanlar ve Merkez Bankası Lideri Hafize Gaye Erkan da katıldı.
Yeni OVP
Bloomberg’in haberine nazaran, Bakan Şimşek, yeni OVP’nin “gerçekçi bir çerçeveye sahip olduğunu” savunurken, “Dezenflasyon programına ait olsun, maliye siyasetine ait olsun sayın Cumhurbaşkanımızın takviyesi tam. Bunu yalnızca hissetmiyoruz, görüyoruz, o hususta net ileti vermek istiyorum. En ufak tereddüt yok.” kelamları dikkat çekti.
Yılmaz ise “Dünyanın en yeterli programını da hazırlasanız gerisinde siyasi irade yoksa kağıt üzerinde kalır. Sayın Cumhurbaşkanımızın şahsen ilan etmesi ve ‘destekliyoruz’ demesi bu planın en büyük gücü” sözlerini kullandı. Yılmaz Meclis’in açılmasıyla birlikte yapısal ıslahatlar konusunda sürecin hızlanacağını, Erdoğan’ın da gerekli idari kararları hayata geçireceğini vurguladı.
Enflasyonda ‘üst bandın üstü’
Bakan Şimşek de Türkiye’nin geçmişte hem süratli büyüdüğünü hem de enflasyonu düşürdüğünü anımsatırken, “Her periyodun şartları farklı olabilir, lakin biz Türkiye’nin 2024 ikinci yarısından itibaren bu olumlu döngüyü çok güçlü yakalayabileceğine, global şartların da buna elverişli olacağına inanıyoruz.” değerlendirmesini yaptı.
Merkez Bankası Lideri Hafize Gaye Erkan, Enflasyon Raporunda öngördükleri enflasyon aralığında bir değişiklik olmadığını belirtirken, “fiyatlama davranışlarındaki bozulma ve maliyet taraflı baskıların etkisiyle” enflasyonun, rapor kestirim aralığının üst bandı olan yüzde 62’nin üstünde seyretme ihtimalinin arttığını, OVP’de de 2023 yıl sonu TÜFE varsayımının yüzde 65 olarak yer aldığını belirtti.
Denge gerçek faiz vurgusu
Toplantıda Erkan’a bilhassa faiz konusunda bir dizi soru yöneltildi. İstikrar gerçek faizin nereye oturacağının vakit içerisinde görüleceğini anlatan Erkan, “Şu noktada faiz sayıları ortaya atmak gerçek olmaz. Daima birlikte gözlemleyerek bakmak elzemdir.” dedi.
Erkan’ın bir öbür iletisi ise “Dezenflasyon birinci önceliğimizdir. TL’nin dönüşünü sakin, kademeli bir biçimde yapacağız. TL enstüramanlarını tasarruf aracı olarak belirlemek ona sahip çıkmaktır.” oldu.
Sıkı para politikası
Şimşek’e toplantıda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sıkı para siyaseti vurgusunun yalnızca faize yönelik mi olduğu, öteki adımlar atılıp atılmayacağı sorusu da yöneltildi.
Şimşek’in soruya karşılığı, “Çok boyutlu olacak. Cari açığı artıran, enflasyonist baskıyı artıran, tüketim kalemlerinde tekrar dengelenmeye gideceğiz. Onun için bütün enstrümanları kullanacağız.” oldu.
Aynı soruya Erkan da, “Parasal sıkılaşma sürecine besbelli düzgünleşme sağlanana kadar devam edeceğiz” diye ekledi.
‘KKM’de öncelik rezervler’
Şimşek Kur Muhafazalı Mevduat’tan çıkış süreciyle ilgili soruyu yanıtlarken de, “Bizim başımızda alışılmış ki bir plan var ancak bu hususları çok fazla gündem yapmak istemiyoruz. Zira evvel rezervlerimizi güçlendireceğiz, sonra çıkış stratejisini uygulayacağız. Münasebetiyle bu basamakta mevzuyu çok fazla dillendirmek istemiyoruz” dedi.
Erkan ise “KKM’den çıkış yerine geçiş sürecini konuşmak daha uygun olur” derken, rezervlerdeki artışın kendileri için memnuniyet verici olduğunu vurguladı. Erkan, Döviz dönüşümlü KKM hesaplarının vakit içinde tartısının azalmasının ve sonra da devre dışı kalmasının gereklilik olduğunu da söyledi.
‘Kur lineer seyretmez’
Şimşek, toplantıda kendilerinin “hiçbir vakit bir kur maksadı olmadığının” altını çizdi. Buna rağmen, dolar bazında kişi başı gelir gayeleri nedeniyle ortaya bir dolar kestirimi konulması gerektiğini de belirten Şimşek, “Ama net formda söylemek istiyorum. Kurun lineer seyredeceğini varsayıyorsanız yanlış olur. Burada temel prestijiyle biz bir amaca sahip değiliz. Münasebetiyle kur rejiminde rastgele bir değişiklik yok.” sözlerini kullandı.
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Lideri İbrahim Şenel de, Türkiye’deki enflasyon düzeyinin gelişmiş ülkelere nazaran daha yüksek seyrettiğini anımsattığı konuşmasında “Enflasyondaki katılığın bir mühlet daha devam edebileceğni öngörüyoruz. Bu kapsamda enflasyon düzeyindeki farkların dövize yansıyabileceğini değerlendirdik. Bu anlayışla piyasa rasyonalitesiyle TL’de kıymet kaybı yaşanması mümkün.” dedi.
‘Güçlü yatırımcı toplantıları’
Şimşek’in toplantıdaki ajandasında bir müddettir devam ettirdiği yatırımcı toplantıları da vardı. Hindistan’da düzenlenecek G-20 toplantısı sonrasında Almanya’ya gideceğini ve orada ülkenin en büyük 50 şirketin yöneticileriyle bir ortaya geleceğini anlatan Şimşek, BM toplantıları sırasında New York’ta, akabinde da Londra’da benzeri toplantıların yapılacağını anlattı.
Şimşek süreçte Asya ve Ortadoğu’da da benzeri teşebbüslerde bulunacaklarını söylerken, “Yani çabucak hemen erişmedik, diyalog kurmadık bir yatırımcı düşünemiyorum. Kredi kıymetlendirme kuruluşlarından tutun her türlü portföy ve direkt yatırımcılarla diyaloğumuz güçlü ve buradan başladık” dedi.
Bütçe disiplini konusunda gereken adımların atıldığını, para siyasetinde birebir biçimde bir sürecin işlediğine değinen Şimşek, “Şimdi bunun tek ayağı kalıyor, dış kaynak… Onun çok güçlü olcağına inanıyorum.” diye ekledi.
‘DB’ye perspektif sunduk’
Dış kaynak değerlendirmesi sırasında Şimşek’e Bloomberg’in gündeme getirdiği Dünya Bankası’nın da bugün bu istikametteki planlamayı açıkladığı Türkiye fonunun 35 milyar dolara çıkartılması da soruldu. Şimşek, sürecin nasıl geliştiğini şöyle anlattı:
“Biz Merkez Bankası liderimizle G-20 maliye bakanları ve merkez bankası liderleri toplantısında Dünya Bankası lideriyle bir ortaya geldik. O periyotta programa ait bir perspektif sunduk. Doğrusu onlar da bunu takdir eder ve programı destekleyici bir finansman sağlarlarsa mutlu oluruz. Bu, OVP’ye güçlü bir dayanağı söz edecek.”
Büyüme-enflasyon dengesi
Cevdet Yılmaz, üç sene içerisinde enflasyonun tek haneli oranlara düşmesi, buna karşılık büyümenin neredeyse tıpkı kalması öngörüsünün sorulması üzerine, Türkiye’nin son 20 yıllık ortalamasının yüzde 5,5 büyüme olduğunu lakin üç yıllık program sürecinde bunun yüzde 4,5 olarak öngörüldüğünü anımsattı.
“Büyüme enflasyona katkı verecek halde şekillendirilmiş durumda” diyen Yılmaz Türkiye’nin büyüme maksadını ihracat odaklı gerçekleştireceğini belirtti.
Yılmaz bu cins programların sapmalar gösterebileceklerini belirterken, “Planda şu anda görmediğimiz bir gelişme olumlu ya da olumsuz elbette gerçekleşmeleri etkileyecektir. Ancak biz mevcut datalarla en gerçekçi kestirimleri yaptığımıza inanıyoruz.” diye konuştu.
OVP’de 2023 enflasyon iddiası arttı, 2024 büyüme varsayımı düştü
‘Ücretlerde kıstas maksat enflasyon’
Mehmet Şimşek, fiyat düzenlemelerinin bundan bu türlü “hedef enflasyona göre” yapılacağını belirtirken, “Ama çalışanlar hiçbir formda enflasyona ezdirilmeyecek” diye ekledi.
Dar kesimlinin alım gücünü artırmanın tek yolunun enflasyonu tek hanelere düşürmek olduğunun altını çizen Şimşek, “Zaten bu programın ana maksadı vakitle düşük tek haneye çekmek ve orada tutmaktır.” dedi.
Bütün kesitlerin fiyatlarının 2002’den bu yana gerçek olarak önemli oranda arttığını anlatan Şimşek, bu yılın ikinci yarısında yapılan fiyat artışlarının büyük kısmının seyyanen artırımlardan oluştuğunu hatırlattı. Şimşek, öngörülen enflasyona nazaran artışların önümüzdeki yıl da önemli oranda olacağını söyledi.
‘Cari fazla maksadı duruyor’
Cevdet Yılmaz, turizm ve ihraacattaki gelişmeler, altın ithalatına yönelik önlemler üzere adımların da tesiriyle yıl sonunda -yüzde 4 düzeylerinde cari denge/GSYH oranı beklediklerini anlattı.
Yılmaz, “Dönem boyunca kademeli düşmesini ve yüzde 2’ler civarına gerilemesini bekliyoruz. İç tasarrufların da 1,6 puan artmasını öngörüyoruz. Bunun manası şu; Türkiye kendi içinde daha fazla tasarruf yapacak, yatırımlarını bunlarla yapacak, dışarıdan gelen tasarruflar da daha çok rezervimizi artıracak. ‘Cari fazlaya 3 yıl içinde dönmeyeceksiniz, vaz mı geçtiniz’, elbette vaz geçmedik. Kıymetli olan cari açığı kalkınma sürecimizde bir kısıt olmaktan çıkarmaktır.” diye konuştu.
Bakan Şimşek de kalıcı cari fazla için yapısal dönüşüm vurgusu yaparken, “Bu üç yılı da aşan bir süreç. Programın gayesi yapısal dönüşümlerle cari fazlaya dönüştürme” dedi.
‘Tahakkuk oranları artacak’
Bakan Şimşek, yeni periyotta üzerinde durduğu en değerli mevzulardan birinin de vergide tahsilat/tahakkuk oranlarını artırmak olduğunu vurgularken, “Bugünkü oranları kabul etmeyeceğiz, yüzde 90’ın üzerine çekilmesi konusunda ne gerekiyorsa yapılacağını ortaya koyduk. Vergi kontrolünü de sürdüreceğiz, kayıtdışılığın yaygın olduğu alanlara yönelik elimizdeki tüm imkanları seferber edeceğiz.” değerlendirmelerini yaptı.
Şimşek OVP ile vergi ıslahatlarının da takvimlendirildiğine işaret ederken, “Yıl sonundan evvel bir noktaya getireceğiz ve önümüzdeki yılın başından itibaren de Meclis’e gönderilmesi mümkün olur” dedi.
‘Yeni BES modeli’
Şimşek bir soru üzerine patronların de katkısının olduğu yeni bir ferdî emeklilik modeli öngördüklerini söylerken, “Amaç tasarrufları artırmak, kalış mühletini ve fon fiyatını artırmak. Bu değerli, zira bunu yapabilirsek bir taraftan bütçe disipliniyle kamu tasarruflarını artıracağz bir taraftan da çalışanlarımızı uzun vadede tasarrufa teşvik edeceğiz” diye konuştu.