Günümüzde her 7 erkekten birinde rastlanan prostat kanseri, 70 yaş üstündeki her 2 şahıstan birinde görülüyor. Prostat kanseri erkeklerde kansere bağlı vefatlar ortasında 2. sırada yer alsa da erken teşhis konulduğunda neredeyse büsbütün tedavi edilebiliyor. Erken teşhis için de sistemli olarak 40-45 yaşları prestijiyle üroloji muayenesi ve PSA testi yapılması gerekiyor.
Acıbadem Maslak Hastanesi Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Rıza Kural “Prostat kanseri erken evrede belirti vermediği için ailede kanser hikayesi varsa 40, yoksa 45 yaşından itibaren tarama testi önerilmektedir. En değerli tarama testi PSA denilen kan testidir. Bununla birlikte kimi saldırgan cinste kanserler PSA az ürettikleri için parmakla rektal muayene de kesinlikle yapılmalıdır. Tedavi evresinde ise günümüzde robotik cerrahi sistemi giderek daha çok tercih edilmektedir. Bu formülle komplikasyon oranları azalmakta, ameliyat mühleti kısalmakta ve hasta daha çabuk güzelleşmektedir. Robotik ameliyat sonrasında ise cinsel işlev kaybı ve idrar kaçırma üzere sıkıntılar daha az görülmektedir” diyor. Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Rıza Kural, Eylül ayı Prostat Kanseri Farkındalık Ayı kapsamında, prostat kanseri hakkında en çok merak edilen 10 soruyu yanıtladı, kıymetli ihtarlar ve tekliflerde bulundu.
SORU: Hangi belirtilerle ortaya çıkar?
CEVAP: Prostat kanseri erken evrede belirti vermez. Lokal ileri evre yani bulunduğu yerde büyüyüp çapı birkaç cm’yi geçen kanser varlığı halinde idrar yolunu tıkamaya başlar ve hastalar güç idrar yaptıklarını tabir eder. Nadir de olsa idrarda yanma, meniden kan gelmesi üzere şikayetler de görülebilir. Prostat kanseri kemiklere yayılmış yani metastaz yapmışsa o vakit da hastalar sırt, bel bölgesi, kalça ve bacaklarda ağrı şikayetleriyle tabibe başvururlar.
SORU: En değerli risk faktörleri nelerdir?
CEVAP: Çalışmalar hastaların yaklaşık yüzde 10’unda kalıtsal faktörlerin rol oynadığını göstermektedir. Anne ve babadan gelen kimi genlerin mutasyona yani değişime uğraması, prostat kanseri riskini artırabilir. Genetik mutasyon, sigara, obezite ya da ultraviyole ışınlarına maruz kalma üzere çevresel faktörlere bağlı olarak sonradan da gelişebilir. Bu nedenle ailede göğüs kanseri, kolorektal kanser, over kanseri, pankreas kanseri ve prostat kanseri olup olmadığı düzgünce sorgulanmalıdır.
SORU: Kimler, ne vakit tarama testi yaptırmalı?
CEVAP: Ailesinde göğüs kanseri, kolorektal kanser, over kanseri, pankreas kanseri ve prostat kanseri hikayesi olanların tarama testlerine 40 yaşından itibaren; olmayanların ise 45 yaşından itibaren başlamaları gerektiğini belirten Prof. Dr. Ali Rıza Kural “Yaş ilerledikçe prostat kanseri görülme sıklığı artmaktadır. Hastaların yüzde 60’ını 65 yaş ve üzerindeki yaş kümesi oluşturmaktadır. Prostat kanseri gelişme riski, ailede bir şahısta bu hastalık varsa 2 kat; ailede iki bireyde varsa 4 kat artmaktadır” diyor.
SORU: Erken teşhisin ehemmiyeti nedir?
CEVAP: Prostat kanseri erken teşhis edilirse neredeyse büsbütün tedavi edilebilir. Bunun için de tarama testleri büyük değer taşımaktadır. Prostat Spesifik Antijen (PSA) olarak bilinen kan testi, en değerli tarama testi olarak kabul görmektedir. Ayrıyeten günümüzde BRCA 1, BRCA 2 genetik testlerle ailesel riski olan hastalarda genetik mutasyon olup olmadığı saptanabilmektedir.
SORU: Hangi tarama testleri yapılabilir?
CEVAP: En değerli tarama testinin Prostat Spesifik Antijen (PBA) olarak bilinen kan testi olduğunu belirten Prof. Dr. Kural şöyle konuşuyor: “PSA bedellerinin yüksek olması kesin kanser manasına gelmediği üzere düşük bulunması da kanserin olmadığı manasına gelmez. PSA Velocity (Psa Bedelinin yıllık artış suratı ), f/t PSA yani hür PSA’nın total PSA’ya oranı, 4K testi, idrarda PCa 3 testi, Phi skoru testi üzere yüzde yüz sonuç vermeyen lakin olağandışı olduğunda kuşkumuzu artıran testler de vardır. Kuşku arttığında Multiparametrik Prostat MR’ı çekilmeli ve akabinde gerekli görülürse MR imajları eşliğinde Prostat Biyopsisi- MR-TRUS füzyon biyopsi yapılmalıdır.”
SORU: Parmakla muayene yapılması kaide mı?
CEVAP: PSA kıymetlerine baktırmak değerli olsa da PSA üretmeyen yahut az üreten saldırgan kanser tiplerini de araştırmak gerekiyor. Parmakla muayenenin kıymetini vurgulayan Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Rıza Kural “Ayrıca PSA kanserden öbür nedenlerle de yükselebildiği için parmakla prostat muayenesi büyük değer taşır. PSA pahası ne olursa olsun parmakla muayenede sertlik bulunması prostat kanseri kuşkusu oluşturur” diyor.
SORU: Kanser tanısı konulduğunda ne yapılmalı?
CEVAP: Hastalığın “Klinik Önemli” mi “Klinik Önemsiz” mi olduğuna bakmak gerekiyor. Patologlar, biyopsi gerecini inceleyerek tümörün saldırganlık derecesine nazaran “Gleason skoru” denilen bir sonuç verirler. Gleason skoru düşük ve tümör uzunluğu da küçük ise yani “Klinik Kıymetsiz Prostat Kanseri” ise aralıklı PSA denetimi ile takip yani Etkin İzlem önerilir. Gleason skor yüksekse yani “Klinik Kıymetli Prostat Kanseri” saptanırsa tedaviden evvel yalnızca prostat kanserinde kullanılan ve hastalığın evresi hakkında bilgi veren “Ga 68 PSMA pet” taraması yapılmalıdır.
SORU: Nasıl tedavi ediliyor?
CEVAP: Prostat kanseri organa sınırlıysa ve hastanın yaşı, genel sıhhat durumu uygunsa en geçerli tedavi formülü cerrahidir. Radikal Prostatektomi denilen ameliyatta prostatla birlikte meni keseleri ve bölgesel lenf düğümleri çıkartılır. Prostatın her iki tarafında yerleşik sinir-damar demetleri korunarak ameliyat sonrası ereksiyonun devam etmesi sağlanabilir. Süreksiz idrar kaçırma olsa da 4-6 hafta içerisinde düzelir. Hastanın sıhhat şartları ameliyat için uygun değilse yahut hasta ameliyat istemiyorsa radyoterapi yani ışın tedavisi uygulanabilir. Hastalık ileri evrede ise bedendeki erkeklik hormonunu baskılayan hormon tedavisi yahut kemoterapi uygulanmaktadır. Birtakım hastalarda da yalnızca tümörlü bölgenin tedavi edildiği “Fokal Tedavi” usulüne başvurulabilir. Bu tedavilerde birinci 2 yılda nüks oranları yüzde 25 civarındadır.
SORU: Robotik cerrahinin açık ameliyattan farkı nedir?
CEVAP: Açık ameliyatın geç düzgünleşme, uzun mühlet hastanede kalma, enfeksiyon riski ve büyük yara izi üzere dezavantajları olduğunu belirten Prof. Dr. Ali Rıza Kural “Robotik cerrahide Da Vinci isimli robot, konsol cerrahı tarafından kullanılmaktadır. Robot enstrümanlarının 7 derece hür hareket kabiliyeti, eldeki en ufak titremenin aletlere iletilmesini engelleyen sistemin varlığı, imajın 12 misli büyük ve 3 boyutlu olarak konsola iletilmesi ameliyatı çok hassas ve çok az bir kan kaybıyla yapmamıza imkan verir. Bunun sonucu olarak da açık cerrahiye oranla daha süratli bir güzelleşme sağlanrken kan transfüzyonuna çok düşük oranda (yüzde 1’den az) gerek duyulur. İdrar tutmanın geri dönüş mühleti ve oranları, ereksiyon geri dönüş mühleti ve oranları açık ameliyata oranla daha iyidir” diyor.
SORU: Prostat kanserinden korunmak mümkün mü?
CEVAP: Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Rıza Kural bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “Prostat kanserinden korunmak için süt ve süt eserlerinin fazla tüketilmemesi, çok derecede kalsiyum alınmaması önerilmektedir. Ayrıyeten obezitenin de prostat kanseri riskini artırdığı belirtilmektedir. Bunun yanı sıra sistemli antrenman yapılması, bol sıvı tüketilmesi, D vitamini kullanılması, sigara içilmemesi, içenlerin de bırakması tavsiye edilmektedir. Çok ölçüde E vitamini alınmasının yahut Folik asit kullanımının da prostat kanseri riskini artırdığı bilinmektedir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı