Doğal afetlerin bireyler üzerinde farklı yansılarla dışa vurduğunu belirten Liv Hospital’dan Uzman Klinik Psikolog Burcu Özcan afetten kurtulan kişinin yalnızca kurtulduğu için bile kendini hatalı hissedebileceğini belirtirken afet sonrası dikkat edilmesi gerekenlerin altını çizdi.
Güven hissini derinden sarsabilir
Doğal afetler, toplumlar üzerinde derin ve uzun vadeli tesirler bırakabilen olaylardır. Sarsıntılar, seller, orman yangınları üzere afetler, insanları yalnızca fizikî olarak değil, ruhsal açıdan da derinden etkiliyor. Yaşanılan yıkımın, kayıpların, ruhsal ve fizikî zararın büyüklüğü en temel gereksinimlerimizden biri olan itimat hissini derinden sarsıyor.
‘Kurtulan suçluluğu’ hissedilebilir
Kaybın ve yaşanılan olayın durumuna bağlı olarak, doğal afetlerden direkt etkilenen şahıslar, sıkıntı, panik, kayıp, dehşet ve hüzün hissi yaşayabilir. Ahenge zorlukları, öfke ve suçluluk ortaya çıkabilir. Yaşanan travmatik olay sonrasında ziyan görmeden kurtulan bireyler ‘kurtulan suçluluğu’ hissedebilir.
Yoğun kaygı ve panik, yerini korkuya bırakabilir
Travmatik olayın çabucak akabinde şahısların şok evresinde ‘hissizlik hali’ doğaldır. Hissizlik yaşanılan ani olayın ve belirsizliğin yarattığı travmanın olağan bir sonucudur. Afet anında ve çabucak sonrasında yaşanılan ağır endişe ve panik, afetin üzerinden birkaç hafta geçtikten sonra azalarak yerini korkuya bırakır.
Psikolojik tesirleri, haftalar yahut aylar sonra ortaya çıkabilir
Afetten sonraki haftalar ve aylar, “yeni normale” geri dönmeyle ilgili çeşitli vazifelerle geçebilir. Bu nedenle, kimi beşerler için afetin ruhsal tesirleri, afet meydana geldikten haftalar yahut aylar sonra ortaya çıkabilir.
Nefes antrenmanı ve fizikî idmanlar yararlı olabilir
Afet sonrasında diğerleriyle ilişkiyi sürdürmek bireyler ve toplum için güzelleştirici olabilir. İzolasyondan kaçınmak ve toplumsal takviyesi artırmak dayanıklılık oluşturmada kıymetli bir faktördür. Ayrıyeten, kimilerinde sıkıntı olabilmesine yahut suçluluk hisleri uyandırabilmesine karşın, sistemli yemek yeme, ahenge ve antrenman üzere öz bakım için vakit ayırmak, kuvvetli vakitlerde sıhhate teşvik için değerlidir. Akut gerilim yahut korku anlarında, nefes idmanları, fizikî antrenmanlar ve sevilen şahıslarla vakit geçirmek yararlı olacaktır.
Afet Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yaşanılan doğal afetin sonucunda bireylerin yaşadığı hisleri bastırmamaları, yaşanılan kayıpların akabinde verilen yansıların olağan olduğunu bilmeleri ve kendilerine yas devrini yaşayabilmek için kâfi süreyi tanımaları ruhsal sıhhatlerini koruyabilmek ismine epey değerlidir.
Afet sonrasında; hisleri denetim etmekte zorlanma, çaresizlik hissi, kendine ve etrafa yabancılaşma, inançta hissetmeme üzere hisler makul bir mühlet hissedilebilir.
Doğal afetlerin bireylerde yaratabileceği başka bir tesir ise travma sonrası büyümedir. Bu kavram, travmatik tecrübelerin akabinde gelişim ve güçlenme sürecini söz eder. Travma sonrası büyüme şu formda gerçekleşebilir:
- Afet sonrası yaşanan tecrübeler,
- Bireylerin hayatın kıymetini yine değerlendirmesine ve
- Yaşam maksatlarını değiştirmesine neden olabilir.
Afet sonrası toplumsal dayanak ve yardımlaşma, bireylerin düzgünleşme süreçlerini olumlu tarafta etkileyebilir.
Bu süreçleri her birey farklı formda ve müddette yaşayabilir. Kişi his durumunu yönetmekte zorluk yaşıyor, günlük rutinlerini aksatıyor yahut fonksiyonelliği ile ilgili yakınmaları devam ediyorsa profesyonel bir takviye alması yararlı olabilir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı